2021 was een raar teeltjaar. Nat, koud, weinig zonuren. En de ziektedruk was hoog in diverse gewassen, wat de kostprijs op de bedrijven geen goed deed. In 2022 stijgt de kostprijs verder. Countus accountants +adviseurs voorspelt voor een gemiddeld akkerbouwbedrijf een kostprijsverhoging van € 500 tot € 600 per hectare.
We deden een rondje langs telers van respectievelijk pootaardappelen, tarwe, consumptieaardappelen en uien aan het woord over hun teelt- en oogstseizoen 2021. Daarbij laten we ‘marktwatchers’ van Countus en Agrico een licht schijnen over de prijsverwachtingen voor dit jaar.
De Friese pootgoedteler Gert Boomsma spreekt van ‘een zeer nat jaar met uiteindelijk toch redelijke opbrengsten’. Hij worstelt met de hoge energie- en brandstofprijzen, maar hoopt ook op een positief effect: ‘Dure diesel betekent vaak dat de olielanden meer pootgoed van ons kopen.’ De Groninger tarweteler Jan Bentema is content met de exploderende tarweprijs. ‘In het guldentijdperk was 50 cent een goede prijs. Het lijkt erop dat we dat niveau dit jaar eindelijk weer eens halen. Dat is mooi, maar ook nodig. Omdat de prijzen voor diesel en kunstmest ook fors stijgen.’
5% minder aardappelen, 20% meer uien
Consumptieaardappelteler Ane van Straten laat vanuit Noord-Holland weten dat hij abnormaal laat plantte en abnormaal veel slakkenvraat heeft dit jaar. ‘Doe mij maar een droger jaar.’ En uienteler Thea van Bavel moest in Flevoland vol in de weer met de spuit om valse meeldauw onder controle te houden. Of die inspanning wordt gedekt door een hogere opbrengstprijs is maar zeer de vraag: er kwamen dit jaar in Nederland vooral door uitbreiding van het areaal 20% meer uien van het land.
Minder aardappelen
Bij pootaardappelen blijft de kilogram-opbrengst van oogst 2021 duidelijk achter bij andere jaren. Dit komt vooral door de matige knolzetting van veel rassen. De opbrengsten komen gemiddeld uit op ruim 36 ton per hectare. Dat is lager dan het meerjarengemiddelde. De kwaliteit is over het algemeen wel goed. Het pootgoedseizoen is gestart met hoge prijzen. De verwachte opbrengst aan consumptieaardappelen in Nederland ligt volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijwel op hetzelfde niveau als vorig jaar, zo’n 49 ton per hectare. Maar omdat er dit jaar 7% minder aardappelareaal staat, daalt het totale aanbod met 5 procent naar 3,5 miljoen ton. Ook doen zich door de koude en natte weersomstandigheden meer kwaliteitsproblemen voor, zoals rot, holle harten, groeischeuren en lage onderwatergewichten. De prijsverwachtingen zijn redelijk.
Graanprijs naar record
Het areaal uien breidde dit jaar met bijna 3.000 hectare uit tot in totaal 30.126 hectare. Ook de hectare-opbrengst ligt met 52,2 ton ruim 3 ton hoger dan vorig jaar. Meer uien betekent lagere prijzen. Dat is bepaald niet het geval bij de granen. De graanprijzen blijven maar stijgen, tot genoegen van de telers. Dit komt onder andere door de moeizame teeltomstandigheden voor het gewas in belangrijke exportlanden, veroorzaakt door bijvoorbeeld droogte, vorst en hevige regenval. Ook de graanopbrengsten in Nederland blijven dit jaar achter bij die van voorgaande jaren, voor wintertarwe gemiddeld bijna een ton minder dan het vijfjarig gemiddelde. De prijs maakt veel goed. Op de termijnmarkt in Chicago stegen de tarweprijzen tot bijna 29 cent, het hoogste niveau in negen jaar.
Hogere kosten in 2022
De prijzen voor een aantal gewassen mogen dan goed lijken, de kosten stijgen ook. Dit seizoen liepen de teeltkosten, maar ook de vaste kosten voor akkerbouwers al op, constateert Countus in zijn analyse. ‘Veel gewassen hadden door het vochtige jaar last van schimmels. In de teelt van bijvoorbeeld aardappelen, maar ook uien waren meerdere bespuitingen nodig. Ook de energie- en brandstofprijzen stegen behoorlijk. En dan was er het wegvallen van Chloorprofam, waardoor de kiemremmingskosten voor bewaaraardappelen met 1,5 tot 2 cent kilo stegen’, somt bedrijfsadviseur Rutgher Steenbeek van Countus een aantal kostprijsverhogende factoren op.
‘Teeltkosten intensieve gewassen met minstens € 1.000 per hectare omhoog’
In 2022 stijgen de kosten verder, verwacht hij. ‘Er is schaarste aan kunstmest, waardoor de bemestingskosten per hectare omhoog gaan. Met het wegvallen van Mancozeb nemen de schimmelbestrijdingskosten voor de uienteelt toe. En door stijgende energielasten, worden de bewaar- en dieselkosten in 2022 hoger.’ Steenbeek waarschuwt ook voor oplopende rentekosten. ‘De rentes op kortlopende geldmiddelen zijn de laatste manden toch al met 0,5% omhoog gegaan.’
Kostprijs € 50.000 hoger
Countus heeft 2022 een begroting gemaakt van de verwachte kostenstijging. Bij de teelt van aardappelen, zaaiuien en bewaarproducten als winterpeen verwacht de accountant een kostprijsverhoging van minimaal € 0,02 per kilogram product. Steenbeek: ‘Dat betekent voor intensieve gewassen een kostprijsverhoging van € 1.000 tot € 1.200 per hectare. Op een gemiddeld bedrijf van 100 hectare in Noord-Nederland, Flevoland en Noord-Holland betekent dit een kostprijsverhoging van € 50.000 tot € 60.000 per bedrijf. Sla je dat om over alle hectares, dan komt dat neer op een kostprijsverhoging van € 500 tot € 600 per ha.’
