‘Hoewel we hier niet in een gebied zitten waar de eerste luizen komen, ben ik er toch altijd vroeg bij met de luisbestrijding. Ik wil gewoon niet verrast worden’, zegt stammenteler Marcel Aling in Vierhuizen (Gr.). Vooral de eerste weken na opkomst zijn cruciaal en wordt het spuitinterval kort en straf aangehouden. Luisdoder Sivanto Prime is daarbij een vaste waarde binnen het spuitschema.
Het is begin februari en het zonnetje laat zich eindelijk weer eens zien na een reeks van grijze dagen. Pootgoedteler Marcel Aling zit samen met adviseur Arjen Bijlsma van Hoogland BV in de bedrijfskantine en bespreekt met hem de laatste actualiteiten binnen de akkerbouw. Aling legt zijn telefoon op tafel met het bericht dat de bietenprijs voor 2022 op ruim €68 per ton uitkomt. Beide knikken tevreden, al zijn er daarvoor al heel wat ‘regelgevingszaken’ de revue gepasseerd die ze veel minder bevalt. ‘De bufferstroken, de ecoregeling… Ik word er bepaald niet vrolijk van’, zegt Aling. ‘En het ergste is dat er vreselijk kromme regels tussen zitten die precies het omgekeerde bewerkstelligen dan de bedoeling is.’
Als voorbeeld geeft hij de kudde schapen van een collega-boer die de slaperdijk binnen zijn percelen mooi kort en meteen ook stevig houdt. Binnen de ecoregeling is dat echter een belemmering – en zou het weghalen van de schapen zelfs een upgrade van brons naar zilver opleveren. ‘Snap jij het dan nog….?’, zegt hij hoofdschuddend. Ook Bijlsma vindt dat het de akkerbouwer steeds moeilijker wordt gemaakt om zijn vak uit te oefenen. ‘De meeste bedrijven hebben echt wel oog voor zaken als landschap en milieu. Maar de eisen daaromtrent stapelen zich nu wel heel erg snel op en zijn dan ook nog eens heel vaag of krom. Ik snap heel goed dat dit een hoop frustratie en ergernis oplevert.’
‘Geen concessies aan de virusbestrijding’
Wanneer beide mannen terugblikken op 2022, herinneren ze zich vooral het droge voorjaar, waarbij de uien en bieten het erg moeilijk hadden om door de toplaag heen te breken. Aling vertelt dat beregenen van deze gewassen op zijn bedrijf geen echte optie, omdat het water daarvoor te brak is. Wél is er afgelopen jaar een korstenbreker gehuurd, maar die heeft volgens hem maar ten dele geholpen. ‘Veel plantjes zijn niet opgekomen of weggevallen, waardoor een we deel van de bieten zelfs hebben moeten overzaaien. Dat is heel lang geleden dat dat hier gebeurd is.’
Dat er uiteindelijk nog redelijke opbrengsten vanaf zijn gekomen, voelt volgens hem toch wat als ‘schrale troost’. ‘De uien hebben gemiddeld 52 ton per hectare opgeleverd. Dat is op zich niet eens zo slecht. Maar als je weet dat we hier ook 70 tot 80 ton kunnen halen, dan is dat toch een beetje een teleurstelling, zéker wanneer je de huidige marktprijzen er naast legt.’
Pootgoedseizoen prima verlopen
Waar de uien- en bietenteelt beter hadden gekund, is het pootgoedseizoen juist prima verlopen. Aling vertelt dat hij zich volledig toelegt op de teelt van stammen (PB en S-materiaal), samen zo’n 40 hectare. Het grootste deel daarvan teelt hij voor HZPC (o.a. Innovator, Challenger, Fabula, Farida en Sunred), een kleiner deel voor Averis (Avemond en Adelinde). Hoewel ook de poters het afgelopen seizoen lange tijd in droge grond hebben gelegen, kwam de neerslag hier wel precies op het goede moment. Dat heeft uiteindelijk een goede opbrengst met veel tal en weinig bovenmaatse knollen opgeleverd. Als klein smetje op het seizoen noemt Aling de schurft die op enkele (weinig gevoelige) rassen tóch wat vat heeft gekregen. ‘Normaal speelt schurft hier geen rol, maar nu moeten we daar toch wat extra op sorteren.’ Ook merkt hij dat de poters vanwege de warme oogstperiode wat kiemlustiger zijn dan normaal. ‘Daarom zetten we ze nu maar even eerder koud dan normaal.’
Geen concessies aan virusbestrijding
Voor wat betreft de virusbestrijding is het seizoen ook redelijk goed verlopen. Omdat de luizen uitzonderlijk vroeg aanwezig waren, is Aling ook al heel vroeg gestart met de bestrijding. ‘Meestal zie ik op de rozenstruiken in de tuin al wanneer de eerste luizen er zijn en we dus aan de bak moeten. Wat dat betreft zit ik er flink bovenop en wacht ik niet tot er iets in de gele vangbakken gevonden wordt’, zo geeft hij zijn strategie weer.
Aling begint met spuiten wanneer zo’n 30 procent van de aardappelen boven staat. De eerste twee à drie weken wordt er een strak drie- tot vierdaags schema aangehouden met minerale olie (1 liter per dag) en – als de temperatuur dat toelaat – ook een pyrethroïde. Daarna volgt er een eerste ronde met een luisdoder – Gazelle® of Antilop® – en na weer twee weken wordt er opnieuw een luisdoder gespoten, meestal Sivanto Prime. Volgens Bijlsma is Sivanto Prime een belangrijke schakel in de virusbestrijding.
‘Dit systemische middel grijpt op drie verschillende plaatsen in de plant aan waardoor het een zeer goede en betrouwbare luisdoding geeft. Die zekerheid is ontzettend veel waard, vooral wanneer je zoals Aling helemaal gefocust bent op de stammenteelt. Dan mág er eigenlijk niks misgaan in de virusbestrijding.’
Slechts twee werkzame groepen
Bijlsma maakt zich wel wat zorgen over het zeer krappe aanbod van luisdoders. ‘Feitelijk hebben we nog maar twee werkzame stoffen – die van Gazelle en Antiop (acetamiprid, red.) en die van Sivanto Prime (flupyradifurone, red.). Hoewel er nog geen aanwijzingen voor zijn, blijft het risico van resistentievorming bij deze twee stoffen zeer reëel aanwezig. Daarbij komt dat de pyrethroïdes steeds minder werkzaam lijken te worden en daar dus ook steeds minder van verwacht mag worden. Al met al lopen we met de luisbestrijding in pootaardappelen dus over een zeer dun koord.’
Aling voegt toe dat na het verbod op Actara (dat tot een aantal jaren geleden als grondbehandeling kon worden ingezet, red.) en volgend jaar het (waarschijnlijke) verbod op Vydate® (dat een nevenwerking heeft tegen luizen, red.), het sowieso weer lastiger wordt om de luizen onder controle te houden.
‘Met schoon pootgoed beginnen was al heel belangrijk, maar wordt in de toekomst nog veel belangrijker’, zo stelt hij. Verder benadrukt hij ook nog maar een keer het belang van een scherpe selectie. ‘We zitten daar als bedrijf heel strak op, met maximaal 20 hectare per persoon en dan ook vijf dagen per week selecteren. En daar doen we de komende jaren ook geen concessies aan!’
Strodek tegen luizen
Komende seizoen wil Aling – als test – op twee à drie hectare pootgoed een strodek aanbrengen. Daarbij moet de (gele) kleur van het stro voor desoriëntatie bij de luizen zorgen, waardoor ze niet op het gewas landen. ‘Uit Franse proeven is gebleken dat dit voor een flinke reductie van luizen én virus kan zorgen. Daarom ga ik er maar eens mee aan de slag. Maar laat ik eerlijk zijn: ik verwacht er geen wonderen van en ik zie ook wel een beetje op tegen het extra werk dat hiermee gemoeid is. Ik hoop alleen dat het weer wat nieuwe kennis oplevert rondom luisbestrijding, want dat kunnen we heel goed gebruiken’, zo motiveert hij zijn keuze.
Ook Bijlsma verwacht niet dat een strodek dé oplossing tegen virus zal zijn, al juicht hij het initiatief wel toe. ‘Als jij de proef doet, dan zorg ik voor twee luizenvangbakken, waardoor we de verschillen tussen wel en geen strodek ook feitelijk kunnen vaststellen’, zo belooft hij alvast.
Als structurele oplossing zou Bijlsma liever zien dat er (nog) meer werk wordt gemaakt van veredeling op virusresistentie. ‘Daar ligt volgens mij de sleutel voor de toekomst – al dan niet met hulp van nieuwe veredelingstechnieken zoals Crispr-Cas’, zo blikt hij alvast vooruit. De komende jaren blijft de sleutel echter liggen bij een strak en sluitend spuitschema met minerale olie en chemische luisdoders. Want laten we daar heel duidelijk over; zonder chemie redden we het in de pootgoedteelt niet.’
Gazelle® en Antilop® zijn geregistreerde handelsmerken van Certis Europe
Vydate® is een geregistreerd handelsmerk van Corteva Agriscience
