De hartenkreet van de Drentse akkerbouwer Jan Reinier de Jong aan Carola Schouten geeft zo perfect weer waar het in Nederland elke keer misgaat. Twee jaar geleden bezocht de
landbouwminister zijn bedrijf en hij had écht sterk het idee dat zij de hedendaagse worstelingen van de boerenstand na dat bezoek begreep.
In een talkshow kreeg De Jong zelfs een compliment van de minister, hoe goed het bedrijf bezig is met duurzaamheid.
Je denkt dan: daar kan de minister wat mee en in haar beleid op voortborduren. Vraagstukken die je wilt veranderen niet verbieden, maar met stimuleren rustig ombuigen. Niet met de stok slaan, maar een worst voorhouden. Boeren een doel geven. Met vrijheid om daar naar toe te werken. Met pilots, innovatie of gewoon inderdaad met ruimer
bouwplan. ‘Hoe’ is secundair, áls je het doel maar bereikt.
Dan wordt najaar 2021 het concept 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn gepresenteerd. Hierin stelt de minister een serie maatregelen voor om de waterkwaliteitsdoelen in de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water te halen. De Jong moet zich een hoedje zijn geschrokken. Niks geen vrijheid om doelen te halen, maar keiharde maatregelen die alleen maar kunnen zijn bedacht door iemand die werkelijk geen benul heeft van de seizoencyclus op een akkerbouwbedrijf. Dat in het overgrote deel van Nederland de grondwaterkwaliteitsdoelen al lang ruimschoots worden gehaald, doet er niet toe. Alle akkerbouwers moeten vanaf 2023 eens in de vier jaar en vanaf 2027 eens in de drie jaar een rustgewas telen. Op zandgronden moet vanaf 2023 60% van het areaal voor 1 oktober
zijn ingezaaid met een vanggewas en vanaf 2027 zelfs het volledige bouwplan. Punt.
Hoe bedenk je het? De oogst van zetmeelaardappel en suikerbieten vindt grotendeels plaats na 1 oktober. Die tijd is voorbij, want 1 oktober is 1 oktober. Het resultaat? Gedemotiveerde boeren, lagere opbrengsten, een kwalitatief minder goed product én een heuse aanslag op sterk draaiende coöperaties als Avebe en Cosun, visitekaartjes van duurzaam produceren in Nederland. De eis van teeltvrije zones van 2 meter langs
watergangen en 5 meter langs ‘ecologisch kwetsbare waterlopen’ laat ik maar even buiten beschouwing. Om al die telers die fors investeerden in spuitapparatuur niet nog meer te frustreren.
Schouten zal haar woorden aan De Jong ongetwijfeld hebben gemeend. Maar ze is, zoals op zo veel landbouwdossiers, ongetwijfeld weer ‘overrulled’ door het leger van ambtenaren en juristen. Die kijken niet naar praktijk of doel, maar sturen louter op theorie en middel.
De uitkomst doet er niet toe, als het op papier maar klopt. Diezelfde starheid zien we terug in het stikstofdossier. Hoe het werkelijk gaat met de natuur en hoe dat komt, doet er niet toe. Als het op papier maar klopt.
Daaraan gaat Nederland langzaam maar zeker kapot.
