De plannen van PotatoNext: ‘Dit is pas het begin’

De nieuwe consumptieaardappelcoöperatie PotatoNext ging op 1 oktober 2023 van start. De onafhankelijke coöperatie telt zo’n 200 telers met 3.200 hectare tafelaardappelen. Wat mogen telers verwachten van deze nieuwe speler op de markt?

‘We willen op verschillende fronten van meerwaarde zijn voor onze ledentelers’, zeggen Mariska Werring en Jan Bijleveld, de twee kersverse directeuren van PotatoNext. De afgelopen jaren voerden ze samen de leiding over Leo de Kock BV, het in Purmerend gevestigde aardappelverpakkingsbedrijf van Agrico. Dit bedrijf ging op in PotatoNext, terwijl Agrico en Nedato hun tafelaardappeltelers lieten gaan naar de nieuwe onafhankelijke coöperatie. Potatonext is dus ontstaan uit de tafelaardappelactiviteiten van Agrico en Nedato. Beide coöperaties hebben geen aandelen in het nieuwe bedrijf.

Van meerwaarde zijn op verschillende fronten, wat betekent dat concreet?

Jan Bijleveld: ‘Ten eerste dat we qua poolprijs van tafelaardappelen willen meedoen met de besten in de markt. Ten tweede dat we open staan om ledentelers te helpen bij het ontzorgen en verhandelen van aanverwante gewassen. En ten derde dat we ook kijken we naar het opwaarderen van reststromen en het ontwikkelen van innovatieve producten.’

Agrico: ‘Grote stap voorwaarts’

Operationeel directeur Mark Zuidhof van Agrico was nauw betrokken bij de voorbereiding van PotatoNext. Hij legt uit waarom Agrico afscheid nam van de gangbare tafelaardappelteelt en de telers liet gaan naar de nieuwe coöperatie. ‘Wij hebben deze stap genomen om onze tafelaardappeltelers op een steeds kleiner wordende markt meer perspectief te bieden. De afzet van tafelaardappelen is al jaren dalende, terwijl het aanbod onvoldoende mee daalde en saldo’s onder druk kwamen te staan. Het samengaan van twee grote spelers op deze markt, Agrico en Nedato, is een logische volgende stap, die ervoor zorgt dat er efficiënter en scherper kan worden geopereerd. Wij zijn er dan ook van overtuigd dat dit voor onze tafelaardappeltelers een grote stap voorwaarts is.’

Hoe denken jullie die goede poolprijs te realiseren? 

Bijleveld: ‘Tafelaardappelen waren bij beide organisaties onderdeel van een groter geheel. Agrico is vooral sterk in pootgoed en het ontwikkelen van nieuwe aardappelrassen, Nedato in het leveren van consumptieaardappelen aan de Europese verwerkende industrie. Nu alle activiteiten rondom tafelaardappelen zijn gebundeld, staat er een bedrijf met 100% focus op het belang van de tafelaardappeltelers. Iedereen binnen het bedrijf is dus bezig met hetzelfde product en hetzelfde belang, dat moet voordelen opleveren.’

Mariska Werring: ‘Een ander voordeel is dat we nu het complete assortiment aan aardappelproducten in huis hebben. In de oude situatie misten beide bedrijven assortiment op een aantal onderdelen. Nu hebben we alles onder één dak en hoeven we niet snel ‘nee’ meer te verkopen aan onze klanten. In principe hebben we voor elke aardappel die van het land komt nu een goed plekje. Ook heb je meer keus in de afweging welke aardappel het beste naar welke klant kan. We kunnen makkelijker maatwerk leveren en het totaalassortiment aan aardappelen zo beter tot waarde brengen.’

Geef eens een voorbeeld.

Bijleveld: ‘Voor de grote bovenmaten van Agrico-telers hadden we geen afzet, die gingen meteen richting de verwerkende industrie. Nu kunnen we die makkelijker vermarkten in het segment van voorheen Nedato. Omgekeerd gingen bij Nedato de kleine ondermaten richting schillerij of industrie. Maar juist die kleinere, vastkokende aardappelen passen goed bij het kleinere segment wat Leo de Kock voerde. We kunnen dus meer aardappelen opwaarderen tot tafelaardappelen.’

Werring: ‘Overal worden we stukken efficiënter en kunnen we flink op kosten besparen. Dat begint al bij de keuze van de rassen, de areaalplanning en vandaaruit de hele keten door. Nu komt er nog wel eens een vrachtwagen met verkeerde aardappelen het terrein opgereden. Met data-analye hopen we daar de komende jaren verdere efficiencyslagen in te maken.’

En dat gaat stevig doorwerken in de poolprijs?

Werring: ‘Het veel efficiënter kunnen plannen, telen en werken is gunstig voor de poolprijs van de telers. En het geld dat verdiend wordt met tafelaardappelen gaat niet meer op in grotere coöperaties met meerdere belangen, zoals Agrico en Nedato zijn. Het kan nu ook voor 100% worden verdeeld onder tafelaardappeltelers.’

PotatoNext: 200 telers met 3200 hectare

 

PotatoNext telt zo’n 200 tafelaardappeltelers en 3.200 hectare aardappelen. Daarmee is het de grootste consumptieaardappelcoöperatie van Nederland. Jaarlijks verpakt en verhandelt het nieuwe bedrijf 160.000 ton aardappelen. Daarvan gaat ruwweg 60% naar het buitenland en wordt 40% verkocht in Nederland. In het thuisland heeft PotatoNext een marktaandeel van zo’n 40%. Alle activiteiten op het gebied van handel en inpakken worden fasegewijs in zo’n twee jaar tijd ondergebracht op de huidige locatie van Nedato in Oud-Beijerland. De verpakkingslocatie van Leo de Kock in Purmerend sluit op termijn de deuren. Het personeel van de drie bedrijven gaat over in de nieuwe organisatie. Er vallen geen ontslagen.

Bijleveld: ‘Dat klopt, maar je moet het wel in perspectief plaatsen. Investeringen in de tafelaardappelteelt werden bij beide coöperaties gedragen door alle telers, net zoals tafelaardappeltelers bij Agrico profiteerden van het dividend van de pootgoedactiviteiten.’

Werring: ‘De reden dat wij in deze fusie geloven, is dat we een hogere verwaarding kunnen creëren voor onze telers. Als we een mooie uitbetalingsprijs kunnen betalen, dan zijn we geslaagd. Een bijkomend voordeel is dat we met PotatoNext meer ondersteuning, ontzorging en kennis aan kunnen bieden aan telers bij certificeringsprogramma’s zoals het ‘Beter voor-programma van Albert Heijn, Planet Proof, Global Gap en SKAL. De fusie stelt ons in staat om grotere stappen te zetten op gebied van certificeringen en intensievere samenwerkingen met stakeholders.’

Wie zijn de klanten van PotatoNext in Nederland?

Bijleveld: ‘Albert Heijn was verreweg de grootste klant van Leo de Kock BV. Die samenwerking heeft zich ontwikkeld tot een volledig partnership. Maar ook Nedato had een partnership met Albert Heijn. De afspraak was dat Leo de Kock vooral krielaardappelen en de kleiner verpakte aardappelen tot 2 kilo leverde, terwijl Nedato vooral de grootverpakkingen tot en met 5 kilo deed. Nu alles onder één dak zit, werkt dat veel makkelijker. Je bent nergens elkaars concurrent meer en Albert Heijn hoeft nog maar met één in plaats van twee partijen te praten. We worden in de hele keten efficiënter en daarmee aantrekkelijker voor klanten. Verder belevert PotatoNext via diverse gangbare en biologische groothandelaren ook andere supermarktketens, daarnaast gaan er aardappelen naar kleinverpakkers, horecabedrijven en de verwerkende industrie.’

Waarom is gekozen voor Oud Beijerland als vestigingslocatie?

Werring: ‘De locatie in Purmerend is de afgelopen jaren flink gemoderniseerd, maar in Oud Beijerland is meer ruimte voor toekomstige uitbreiding. Daarnaast is er een logistiek voordeel, het merendeel van de telers is gevestigd in het zuidwesten van Nederland. We gaan de locatie in Oud Beijerland de komende jaren stevig moderniseren.’ 

De fusie is een defensieve stap vooruit, hoor ik jullie een paar keer zeggen. Dat klinkt wat negatief. Wat bedoelen jullie daar precies mee? 

Bijleveld: ‘We kunnen onze ogen er niet voor sluiten dat er steeds minder tafelaardappelen in de supermarkten worden verkocht. Deze fusie is dus een logische eerste stap, maar niet het eindstation. Dit is pas het begin. Want als we nu verder stil blijven zitten, hebben we over tien jaar evengoed een probleem. De aardappelafzet blijft krimpen. Daarom gaan we serieus kijken naar het verhandelen van andere producten en gewassen. Feitelijk kopen we tijd met deze fusie, tijd om ons assortiment de komende jaren te verbreden.’

Aan welke gewassen moeten we denken?

Werring: ‘Uien, kool, rode bieten, pompoenen, andere groentegewassen, dat kan van alles zijn. We staan als bedrijf heel erg open voor aanverwante producten met min of meer dezelfde handeling. Wij hebben korte lijnen met de groothandel, de retail en transporteurs. Waarom zou je daar, bij de afzet van andere producten van onze ledentelers, geen gebruik van maken? We willen voor de teler graag een ‘lean and mean-organisatie zijn, dus een slank en doelgericht bedrijf dat snel kan schakelen en op meerdere fronten ten dienste staat van de teler.’

Ook kijkt PotatoNext naar het opwaarderen van reststromen.

Werring: ‘Een groene aardappel gaat nu het veevoer in, maar als je hem schilt, is er niks mis mee. Dat is doodzonde. Wij werken nu onder andere samen met Instock. Wanneer de reguliere handel een product niet meer wil of kan aannemen, neemt Instock het over en biedt het aan bij horecabedrijven die culinaire creaties maken van producten die anders worden weggegooid. Zo zijn er meer reststromen die je beter kunt verwaarden, denk bij voorbeeld aan het vergisten van aardappelresten voor energie.’

Bij het ontwikkelen van innovatieve producten noemen jullie het winnen van melk uit aardappelen.

Bijleveld: ‘Melk op basis van piepers, ja. In Zweden is dat al op de markt. Ik noem dat als een voorbeeld van ‘out of the box’ denken. Het zijn mogelijkheden waar wij als coöperatie open voor moeten staan. Zodra we gesetteld zijn, kunnen we daar beter naar kijken.

Jullie zijn per 1 oktober gestart. Hoe loopt het? 

Werring: ‘In het begin leefde er wel wat angst om twee groepen telers met verschillende bloedgroepen samen te voegen. Wij hadden zoiets van: ‘Er zal ergens wel iets van sentiment zijn, maar we zijn dat tot nu toe niet tegengekomen. Eigenlijk loopt het heel goed. Wat meehelpt is, dat een aantal telers al lid al was van zowel Agrico als Nedato. En in het ‘Beter voor’-programma van Albert Heijn werkten beide bedrijven ook al nauw samen.’

Hoe zit het met de biologische tafelaardappelen?

Bijleveld: ‘PotatoNext koopt de biologische tafelaardappelen van Agrico. Dat is een duidelijke afspraak, een strategische overeenkomst voor vijf jaar die we hebben gemaakt.’

Werring: ‘Agrico is voor ons een belangrijke leverancier vanwege de Next Generation-rassen, een assortiment dat we de komende jaren fors verder willen uitbreiden. Albert Heijn zit al langer op de biologische weg en Plus is nu de eerste supermarktketen die straks alleen nog biologische aardappelen verkoopt. We blijven deze ontwikkeling nauw volgen.’

De telers van PotatoNext: ‘De hoogste  poolprijs, daar gaan we voor’

Nieuwe leden krijgen een teeltcontract met afspraken over aantal hectares en het te telen ras. Of alle aardappelen in één pool worden afgerekend of via een pool per segment, moet nog worden bepaald. Hoe denken de tafelaardappeltelers over de plannen van PotatoNext?

‘Ik heb tot nu toe nog geen teler gehoord die niet enthousiast was. De spirit zit er goed in’, zegt de kersverse coöperatievoorzitter Gertjan van Dueren den Hollander uit Oud Beijerland. Van Dueren den Hollander gelooft in het concept van PotatoNext. ‘Bij Agrico en Nedato waren telers onderdeel van een groter bedrijf met verschillende aardappelteelten. Nu hebben we een bedrijf waarin we allemaal met hetzelfde product bezig zijn, namelijk tafelaardappelen. Daarmee gaat de efficiency en het kennisniveau omhoog, terwijl je de krielaardappelen van Agrico en de grillers van Nedato nu in één pakket hebt. Dat kan in de afzet niet anders dan voordelen opleveren. We gaan dan ook voor de hoogste poolprijs en maximale uitbetaling van het op de markt verdiende geld.’ 

 

Akkerbouwer Johan Barendregt uit Schermer denkt dat het samengaan van twee tafelaardappelcoöperaties in de afzet voordelen gaat opleveren. ‘Je zit niet meer in elkaars vaarwater en hebt alle maten op één locatie, waardoor je het totaalaanbod slimmer en efficiënter kunt vermarkten. Dat moet haast wel meer euro’s op het erf opleveren.’ Volgens hem is dat nodig ook. ‘De fritesindustrie betaalt momenteel zo goed dat de overweging om fritesaardappelen te gaan telen regelmatig wordt gemaakt.’ Barendregt teelt ook gewassen als erwten en knolselderij. Over de plannen van PotatoNext om ook aanverwante producten te gaan vermarkten, zegt hij: ‘Een mooie ambitie die op termijn wellicht voordelen kan opleveren in de afzet naar bijvoorbeeld Albert Heijn. Maar het bedrijf moet er eerst maar eens voor zorgen dat ze de synergievoordelen voor boeren optimaal boven tafel krijgt.’

 

De familie Elema in het Groningse Zijldijk teelde 40 jaar lang tafelaardappelen voor Agrico. Het was dan ook even slikken toen ze hoorden dat deze activiteit opgaat in de nieuwe coöperatie, erkent Janko Elema. Maar al snel zagen ze ook de voordelen. ‘PotatoNext kan een groter assortiment aanbieden, Agrico en Nedato hoeven elkaar niet meer te beconcurreren en de vermarkting wordt efficiënter. We verwachten dan ook een betere poolprijs.’ Ook de intensievere ondersteuning in certificering en verdere professionalisering van de organisatie spreekt hem aan. ‘En dat PotatoNext ook andere gewassen wil vermarkten, kan voor ons voordelen opleveren, bijvoorbeeld in de uien.’ Punt van aandacht voor het akkerbouwbedrijf van Janko en zijn vader Wrister Elema is wel de sortering. ‘Wij sorteren zelf de aardappelen, hebben daarin geïnvesteerd en willen dat graag zelf blijven doen, terwijl PotatoNext dit wil centraliseren. Daar moeten we het nog maar eens goed over hebben.’